تعریف و ماهیت و مفهوم جعاله چیست؟ در ادامه با وکیل نادری : امروزه در سطح شهر اعلامیه‌هایی با این مندرجات مشاهده میشود که سگی گم شده است و به یابنده آن مژدگانی داده می شود. یا اینکه کیف پولی با مشخصاتی مفقود شده است و هرکس آن را تحویل دهد پاداش خواهد گرفت؛ از لحاظ حقوقی به چنین پدیده‌ای جعاله گفته میشود.
جعاله خاص
در این جُعاله، پیشنهاد انجام کار و پرداخت پاداش به شخصی معین داده شده است. مثلاً پدر(جاعل) برای حل فلان مسأله ریاضی توسط فرزندش(عامل) مبلغی پاداش(جُعل) معین کند. که در این حالت، انجام کار توسط شخص دیگر حتی اگر مفید باشد. و نتیجه را نیز حاصل کند، باعث تعهد جاعل به پرداخت دستمزد نخواهد بود.
جعاله عام
در این حالت، پیشنهاد انجام کار به تمامی اشخاص داده میشود. و هرکس که برای اولین بار کار مورد نظر را انجام یا آن نتیجه را بدست آورد مستحق دریافت پاداش است. مثلاً تعیین جایزه برای پیداکردن گمشده.
ایجاب در عقد جعاله
در جعاله خاص اگر کسی که پیشنهاد انجام کار به او داده شده است، ایجاب را رد کند، عقد جعاله منعقد نخواهد شد. ولی در جعاله عام حتی اگر کسی که کاری را نپذیرفته است. و بعد از آن انجام دهد مستحق دریافت پاداش خواهد بود.
اوصاف پاداش در جعاله
در جعاله باید دستمزد مشخص باشد یا بصورت تفصیلی مثلاً پرداخت 10میلیون در مقابل پیداکردن مدارک گمشده ماشین یا بصورت اجمالی مثلاً هرکس کیف گمشده‌ی من را پیدا کند، به او 30% از پول موجود در کیف را خواهم داد.
همچنین پاداشی که شخص جاعل تعیین می‌کند نباید توسط طلبکارانش از طرف دادگاه توقیف گشته باشد. زیرا پرداخت پاداش به زیان طلبکاران می‌باشد.
زمان استحقاق پاداش
عامل زمانی مستحق دریافت پاداش می‌گردد که آن کار را انجام داده و نتیجه را بدست آورده باشد. و تا زمانی که کار را انجام نداده است، حق مطالبه نخواهد داشت و اگر مثلاً پاداش، یک قطعه زمین بود و آن زمین منفعتی داشت، منفعت حاصله از زمین، قبل از انجام کار، متعلق به جاعل است.
کاهش یا افزایش پاداش
اگر فرد جاعل قبل از انجام کار دستمزد را کاهش یا افزایش داد، به عامل بعد از انجام کار، طبق تغییرات انجام شده پاداش داده میشود. مشروط به اینکه عامل از افزایش یا کاهش دستمزد مطلع باشد و اینکه اگر مطلع نیست دستمزد جدید از دستمزد قبلی بیشتر باشد.
انجام‌دادن کار توسط چندین نفر
اگر چند نفر با یکدیگر کار مورد نظر را انجام دهند، مثلاً 5نفر اقدام به پیداکردن فرزند گمشده‌‌ای کردند. پاداش به نسبت انجام کار، بین آنها تقسیم خواهد شد. مثلاً اگر یکی از آنها 50% درصد کار را انجام داده باشد، 50% پاداش به او تعلق خواهد گرفت.
غیرقانونی بودن موضوع جعاله
در جعاله همانند سایر قراردادها، باید مورد معامله عملی قانونی باشد. بنابراین تعیین پاداش برای ارتکاب قتل به دلیل غیرقانونی بودن باطل می‌باشد.
انجام دادن کار توسط بچه
در اعلامیه‌ای که درج شده است”هرکس مدارک گمشده را پیدا کند، به او مژدگانی داده میشود. اگر توسط بچه و طفلی مدارک پیدا شود، طفل مستحق دریافت پاداش نیست. و باید از سوی پدرش، این قرارداد تنفیذ شود. زیرا عامل باید اهلیت داشته باشد یعنی عاقل، بالغ و رشید باشد.
آیا جعاله عقدی جایز است؟
جعاله عقدی جایز است و هر کدام از طرفین می‌توانند هرگاه که اراده کنند. و بدون اینکه نیاز به دلیلی داشته باشند، آن را فسخ کنند.
جعاله بانکی چیست؟
در این جعاله، بانکِ طرفِ قرارداد، عامل است و انجام دادن کار مذکور در قرارداد را تعهد می‌کند. و جاعل، جُعل قرارداد را طی اقساطی به بانک می‌پردازد.
تفاوت مضاربه با جعاله در چیست؟
مضاربه قراردادی است که میان عامل و صاحب سرمایه(مالک) بسته شده و به اینصورت است که عامل با سرمایه صاحب مال به تجارت پرداخته. و در برابر آن به نسبت درصدی در سود با وی شریک میشود. اما جعاله یعنی شخصی در برابر پاداشی کاری را برای دیگری به انجام می‌رساند.
پوریا نادری – وکیل پایه یک دادگستری
