صدور حکم حجر (شرایط ، نکات مهم و قوانین مربوطه)

نکات و شرایط صدور حکم حجر بر اساس قوانین ایران با وکیل نادری : آیا تا به حال کلمه ی حجر و یا محجور را شنیده اید؟ محجوریت وضعیتی است که به دنبال آن فرد به علت ضعف قوای روحی و ذهنی قدرت تشخیص بسیاری از مسائل اقتصادی را ندارد. بنابراین قادر به تشخیص مصلحت خود نخواهد بود. قانونگذار برای حمایت از چنین افرادی مسأله را از بعد قانونی نگریسته و مورد بررسی قرار داده است. صدور حکم حجر راه حلیست که قانون در این زمینه ارائه داده است.

تمامی معاملات و قراردادهای منعقده توسط محجورین به دلیل عدم اهلیت قانونی باطل به حساب می آید. به طور کلی قانون برای تمامی افراد محجور و افرادی که برای آنها حکم حجر صادر گردیده است موانع و محدودیت هایی در نظر گرفته از سوءاستفاده های احتمالی جلوگیری گردد.

حجر به چه معناست؟

واژه ی حجر به معنای منع و بازداشتن کسی از تصرف در اموال خود می باشد. محجور شخصی است که از دخل و تصرف در اموال و امور مالی خود به حکم قانون منع گریده است. از نظر حقوقی افراد محجور با عدم اهلیت استیفا مواجه هستند.

محجوریت دلایل متعددی زیادی را در بر می گیرد و اثبات آن توسط دادگاه صورت می پذیرد . با توجه به ماده ی 1207 قانون مدنی ایران محجورین شامل افراد زیر می باشد:

صغیر زیر 18 سال:

از شرایط صدور حکم حجر ، به موجب قانون تمامی افرادی که به سن قانونی ۱۸ سال تمام شمسی نرسیده باشند به عنوان صغیر شناخته می شوند. این افراد به دو دسته ی صغیر ممیز و صغیر غیر ممیز تقسیم می گردند.  صغیر ممیز شامل افراد صغیری هستند که از قدرت درک و تمیز برخوردار می باشند. در مقابل صغیر غیر ممیز دارای قدرت فکر ، درک و تحلیل نیست.

افراد غیر رشید یا سفیه:

افراد غیر رشید افراد زیر ۱۸ سال را در بر می گیرد. چنین افرادی امکان دارد در برخی از امور غیر مالی خود توانایی مداخله و تصمیم گیری داشته باشد . اما تصرف در دارایی ها و امور مالی تا پایان ۱۸ سالگی امکان پذیر نیست.

سفیه به شخصی گفته می شود که از قدرت تعقل و درک کافی در زمینه ی امور مادی برخوردار نیست و در چنین اموری به راحتی فریب می خورد. به عبارت دیگر فرد سفیه عقل معاش ندارد.

مجانین :

مجانین یا دیوانگان شامل افرادی می گردد که دچار آشفتگی روحی و روانی هستند. این آشفتگی می تواند به شکل جنون ادواری و یا جنون دائمی در فرد هویدا گردد . در هر صورت از نظر قانونی مجانین جزء محجورین شناخته می شوند.

تعیین سرپرست قانونی برای فرد محجور

با توجه به قانون اساسی ایران تصمیم گیری در امور مالی و غیرمالی محجورین توسط سرپرست آنها صورت می پذیرد. سرپرست قانونی هر فردی در وهله ی اول پدر اوست. سپس پدربزرگ یا جد پدری به عنوان ولی قهری و قیم فرد شناخته می شود. در صورتی که پدر و جد پدری حضور نداشته باشند و یا در قید حیات نباشند ، سرپرستی فرد محجور بر عهده ی یکی از نزدیکان او قرار می گیرد.

با صدور حکم حجر و تعیین سرپرست و قیم قانونی برای فرد محجور تمامی تصرفات و تصمیمات حقوقی او توسط سرپرست قانونی فرد انجام می گردد.

نصب سرپرست و انجام تشریفات قانونی آن توسط اداره ی سرپرستی انجام می گردد. اداره ی سرپرستی موظف است بر رفتار و اعمال افرادی که به عنوان سرپرست قانونی محجورین انتخاب شده اند نظارت تام داشته باشد و با فراخوان های سالیانه از این افراد گزارش عملکرد دریافت نماید.

ذینفعان مدعی حجر بایستی محجور بودن فرد مورد نظر را در دادگاه به اثبات برسانند. اگر ادله و مدارکی مبتنی بر غیر رشید بودن و یا سفیه بودن فرد مورد نظر در دست دارند بایستی به دادگاه ارائه داده و ثابت کنند که آن فرد قدرت و صلاحیت تشخیص امور مالی و اقتصادی خود را ندارد.

وکیل محجورین : در رابطه با مجانین و دیوانگان پزشکی قانونی بایستی اظهار نظر نماید. فرد مجنون تحت معاینه و بررسی پزشکی قانونی قرار می گیرد و در صورتی که اختلال روانی فرد مشهود بود و ابتلای به جنون وی اثبات گردید ، دادگاه فرد مورد نظر را محجور می شناسد.

اثبات حجر در دادگاه

با تفهیم دلایل حجر و ارائه ی ادله و مدارک کافی و لازم دادستان تحقیقات خود را آغاز می کند. برای اثبات حجر شخص روش های زیر را می توان در نظر داشت:

• مراجعه به پزشکی قانونی و انجام معاینه های بالینی فرد. با دریافت نامه ی پزشکی قانونی و ارائه ی آن به دادگاه می توان  صدور حکم حجر را خواستار گردید.
• شهادت شهود بر اساس مشاهدات رفتاری و گفتاری فرد محجور .

با توجه به مفاد قانون امور حسبی تحقیق پیرامون اشخاص محجور و صدور حکم حجر برای آنها جزء وظایف دادسرای امور سرپرستی به شمار می رود. البته افراد ذینفع می توانند به صورت مستقیم برای این امر اقدام نمایند.

آیا می توان برای متوفی تقاضای صدور حکم حجر نمود؟

یک چالش حقوقی بحث برانگیز وجود دارد که برای بسیاری از افراد این پرسش را ایجاد می کند که آیا می توان برای متوفی تقاضای صدور حکم حجر نمود؟ تصور کنید فرد پیر و مسنی که آثار زوال عقل در او کاملا مشهود است اقدام به انجام معامله ی نموده و ضرری بسیار فاحش حادث می گردد. در چنین شرایطی آیا ورثه می توانند با تقاضای صدور حکم حجر باطل بودن معامله را خواستار گردند؟

بله. در صورتی که بتوان ثابت نمود فرد متوفی قبل از فوت خود و در حین انجام معامله محجور بوده است و وراث او از انجام چنین معامله ای اطلاع نداشته اند می توان با ارائه ی ادله و اسناد کافی در کنار شهادت شهود محجوریت فرد متوفی را به اثبات رساند. در این صورت وراث می توانند ابطال معامله ی صورت گرفته را تقاضا نمایند.

صدور حکم حجر با چه تبعاتی همراه است؟

صدور حکم حجر آثار و تبعات قانونی متعددی را به همراه خواهد داشت که زندگی فرد محجور را تحت تأثیر قرار می دهد. این تبعات ، منوعیت ها و محدودیت ها شامل موارد زیر می باشد:

• ممنوعیت کامل فرد از دخالت و تصرف در اموال و امور مالی خود.
• عدم ایجاد تعهد مالی توسط فرد محجور.
• عدم انجام معامله.
• عدم اجازه برای فروش اموال شخصی توسط فرد محجور.
• تعیین و نصب قیم یا سرپرست قانونی برای اداره ی اموال و انجام امور مالی فرد محجور.

دریافت مشاوره حقوقی از وکیل نادری

قانون برای حفظ حقوق افراد ارزش بسیار زیادی قائل است. اما در صورتی که فرد نتواد مصلحت خود را تشخیص دهد به موجب قانون و یا با صدور احکام قضایی پاره ای از حقوق قانونی را از فرد سلب نموده و بدین ترتیب تصمیم گیری در امور حساس مالی را به سرپرست و قیم قانونی آنها می سپارد. صدور حکم حجر مصداق بارز چنین مسأله می باشد.

محجوریت برای افراد زیر 18 سال چندان غیرمنطقی نیست . اما برای یک انسان بالغ قطعا سخت و پیچیده است و اظهار نظر در این رابطه به مداخله ی قضایی نیاز دارد. تشخیص محجوریت چنین افرادی و اثبات آن توسط دادگاه صورت می پذیرد . از این رو حضور یک وکیل صدور حکم حجر می تواند شما را در حصول نتیجه ای بهتر یاری رساند.

برای کسب اطلاعات بیشتر و انجام مشاوره حقوقی در این زمینه می توانید با پوریا نادری وکیل پایه یک دادگستری در ارتباط باشید.