انتفاع و بهره برداری از مال غیر، بدون داشتن اذن از مالک منفعت، تصرف غیرقانونی بوده، و منتفع را به پرداخت اجرت المثل ملزم می کند. که میزان آن را کارشناس تعیین می کند. علت مطالبه این اجرت، من باب تصرف غاصبانه است. چرا که هیچ کس به جز مالک مال، حق انتفاع از عین و منافع ملک را ندارد. پس اگر شخصی بدون آنکه حق استیفا از منافع مال غیر داشته باشد، مالش را مورد استفاده قرار دهد. و از منفعت آن بهره مند شود، ملزم است من باب تصرف غاصبانه خود مبلغی را که به آن اجرت المثل ایام تصرف گفته می شود بپردازد.
این دعوی یکی از اقسام دعاوی ملکی است. زمانی که مالک مالی که سند مالکیت رسمی نسبت به یک ملک دارد،بتواند اثبات کند که ملکش مورد تصرف غیرقانونی قرار گرفته. و از حیطه مالکیت وی بدون اذنش خارج شده است. می تواند با طرح دعوی خلع ید هم خواهان اخراج مستاجر از ملک باشد. و هم من باب تصرف غیرمجاز منتفع الزام او را به پرداخت اجرت المثل خواستار شود.
مستاجر حق برخورداری از منافع مال مورد اجاره را دارد، تا زمانی که موعد اجاره منقضی شود. اگر مدت تمام شود و مستاجر ملک را تخلیه نکند، و تحویل موجر ندهد تصرف او غیرقانونی بوده. و موجر علاوه بر تقاضای تخلیه از دادگاه می تواند اجرت المثل ایامی که مستاجر غیر قانونی در ملک بوده و از منافع برخوردار شده را از دادگاه خواستارشود.
مطالبه اجرت المثل در جایی که ملک مشاعی است
مالکین ملک مشاعی تا زمانی که افراز صورت نگرفته باشد. در جز به جز مال شریک بوده و حق تصرف دارند. در صورتی که یکی از مالکین بخواهد بدون داشتن اذن از سایرین، از منافع مال مشاعی، استفاده و بهره برداری کند، تصرف او غیر قانونی بوده. و ملزم است من باب استیفا خود اجرت المثل ایام تصرف را بپردازد.
اجرت المثل ایام تصرف در جایی که ملک موروثی است چگونه مطالبه می شود؟
تا زمانی که افراز صورت نگرفته باشد. هیچ یک از وراث نمی توانند در ملک موروثی تصرف کنند. و وکالت فروش ملک ورثه ای را به وکیل برای نقل و انتقال بدهند. در غیر این صورت این تصرف غیر قانونی بوده. و وراثی که به انجام معامله اذن و رضایت نداده اند،می توانند علاوه بر رفع تصرف خواستار مطالبه اجرت المثل باشند.
اقامه دعوی اجرت المثل ایام تصرف
در صورتی که اثبات شود متصرف بدون داشتن اذن از مالکی که حق مالکیتش ثابت شده، از منفعت مالی برخوردار شود. و آن را مورد استیفا قرار دهد. این حق را به مالک می دهد که به طرفیت او اقامه دعوی کند. و اجرت المثل ایام تصرف را خواستار شود.
برای طرح دعوی، مالک بایستی به دادگاه محل وقوع ملک مراجعه کند. و خواسته ای تحت عنوان مطالبه اجرت المثل ایام تصرف را خواستار شود. در صورتی که ادعای مالک بر مالکیت مال اثبات شود. و دادگاه به اقناع وجدانی برسد که تصرف خوانده غیر قانونی بوده، و بدون وجود اذن از مالک اصلی مال صورت گرفته است. دعوی را وارد تشخیص داده و کارشناسی را تعیین می کند تا عهده دار میزان خسارات وارده ایام تصرف باشد.
مدارک و مستندات برای اقامه دعوی
مدارکی که باید از سوی خواهان که حسب مورد مالک یا مستاجر بوده تقدیم دادگاه شود به شرح ذیل می باشد:
اگر مالک هستید و تصرف در ملک شما بدون اذن قانونی صورت گرفته، بایستی سند مالکیت ملک را ضمیمه پرونده کنید. تا مالکیت شما بر دادگاه محرز شود.
اگر به عنوان موجر درخواست دهنده هستید. وجود قراردادی که فی مابین شما و مستاجر منعقد شده الزامی است. چرا که باید اثبات شود موعد قرارداد تمام شده و مستاجر ملک را تخلیه نکرده است.
ارائه نظریه کارشناسی که دلالت بر اثبات ادعای شما دارد نیز باید ضمیمه پرونده شود.
ملاک کارشناس برای تعیین اجرت المثل
کارشناس برای تعیین اجرت المثل ممکن است ملاک های زیر را در نظر بگیرد. و به موجب آن متصرف را ملزم به پرداخت اجرت المثل ایام تصرف کند.
- نوع کاربری ملک اینکه مسکونی است یا تجاری.
- محل ملک و مرغوبیت آن.
- سن بنا.
- موقعیت ملک.
نکته
- اجرت المثل به نرخ روز و توسط کارشناس تعیین می شود.
- مبنای محاسبه اجرت المثل از زمان ورود متصرف به ملک و استیفای او از منفعت مال است.
در چه صورتی به دادخواست اجرت المثل ایام تصرف، ترتیب اثر داده نمی شود؟
مالک یا موجر زمانی می توانند خواستار مطالبه اجرت المثل باشند که ثابت کنند تصرفات غیر قانونی و بدون اذن صورت گرفته است. و یا اگر قراردادی فی مابین طرفین بوده موعد آن به اتمام رسیده. و دیگر مستاجر حق هیچ گونه برخورداری از منافع را از عین مستاجره نداشته است. اگر ثابت شود که انتفاع از مال مجاز بوده. و با اذن قبلی مالک صورت گرفته دیگر دعوی اجرت المثل قابل قبول نبوده و به آن ترتیب اثر داده نمی شود.
تفاوت اجرت المسمی و اجرت المثل
زمانی که قرارداد اجاره فی مابین طرفین تنظیم شود. و بهایی که منتفع من باب برخورداری از منافع مال بایستی بپردازد، مشخص گردد. این مبلغ را اجرت المسمی می گویند. ولی اجرت المثل عکس این قضیه است و منشا قراردادی ندارد. و متصرف من باب اینکه از منافع مال مالک بدون اذن او استیفا کرده. بایستی آن را به عنوان اجرت بپردازد.
تفاوت دوم: تعیین کننده اجرت المسمی قرارداد طرفین است. اما مقدار اجرت المثل را کارشناس دادگاه تعیین می کند.
نتیجه گیری
دعوی اجرت المثل ایام تصرف را زمانی مالک می تواند به طرفیت متصرف مطرح کند. که او بدون داشتن اذن قانونی از منافع مالش استیفا کرده باشد و آن را مورد استفاده و بهره برداری قرار داده باشد. در اینجا مالک می تواند علاوه بر رفع تصرف، خواستار مطالبه اجرت المثل ایامی که متصرف ورود غیر مجاز به ملک داشته، باشد.
پیشنهادات
گروه وکلای ملکی، به همکاری وکلای متخصص و زبده تلاش دارد که افراد را با حوزه املاک آگاه کند. تا با حقوق خود به عنوان مالک آشنا شوند. در صورتی که شما هم درگیر پرونده ملکی هستید. و نیاز به خدمات مشاوره و وکالت در حوزه املاک دارید می توانید سوالات را با وکلای ما در میان بگذارید. و از طرق ارتباطی که در سایت به آن اشاره شده از طریق آنلاین، تلفنی و مشاوره حضوری با وکلای ملکی ما در تماس باشید.
برخی از سوالات متداول
منظور از اجرت المثل ایام تصرف چیست؟ و چگونه تعیین می شود؟
به عوضی که متصرف من باب استفاده غیر مجاز از منافع مالک، باید به او بپردازد اجرت المثل گفته می شود. که منشا قراردادی ندارد و تعیین آن با کارشناس است.
چه دادگاهی صلاحیت رسیدگی به دعوی مطالبه اجرت المثل را دارد؟
مالک برای مطالبه اجرت المثل خود بایستی در بدوا امر به دادگاه محل وقوع ملک مراجعه کند. و تقاضای کارشناسی را نماید. بعد از تعیین مقدار اجرت المثل، حسب مورد پرونده به دادگاه یا شورای حل اختلاف جهت رسیدگی ارجاع می شود.
اشتراک گذاری:
پیشنهاد می کنیم این مطالب را هم بخوانید
